Bitkiler Ses Olayı Var Mı? İşte Gerçekler ve Kafalar Karışık
Hepimiz bir şekilde duymuşuzdur: “Bitkiler müzik dinler mi? Bitkiler seslere tepki verir mi? Bitkiler gerçekten ses çıkarır mı?” Şimdi diyeceksiniz ki, “Yani gerçekten, bu kadar da abartılmaz.” Ama merak etmeyin, bu yazı biraz daha ciddi olacak. Ya da belki de olmayacak, kim bilir? İzmir’de bir kafede otururken, arkadaşımın bana “Bitkiler ses çıkarıyor mu?” diye sormasıyla her şey başladı. Bir an ne diyeceğimi bilemedim ve sadece “Bilmiyorum, ama keşke yapabilselerdi, belki şarkı söyleselerdi” dedim. Tabii, ses meselesi bitkiler için ciddi bir konu. Hadi biraz bakalım, bitkiler ses çıkarıyor mu, ya da aslında ses olayı nedir?
Bitkiler Ses Çıkarır Mı? Kafalar Karıştı
Bitkilerin ses çıkarıp çıkarmadığı konusu, bilim insanları arasında yıllardır süren bir tartışma. Evet, duyduğunuz gibi. Bilim insanları gerçekten bu konuda kafa yoruyorlar. 2019’da yapılan bazı araştırmalara göre, bitkiler bazı durumlarda mikroskobik sesler çıkarıyorlarmış. Hani böyle ormanlarda bağıran, hayvanlardan daha yüksek sesler çıkaran çılgın bitkiler falan değil, merak etmeyin. Ama mesela bir bitki suya ihtiyacı olduğunda, ya da kökleri toprakta belli bir baskıya maruz kaldığında, çok düşük frekansta sesler üretebiliyormuş. Ama tabii bunlar bizim kulakla duyabileceğimiz sesler değil, o yüzden normalde biz fark edemiyoruz.
Bir bitki ses çıkarırsa, bu sadece ses dalgalarını hissetmekle de alakalı değil. Yani mesela ben 15 yıl boyunca elimdeki çiçeğe “Sen buradasın, yoksa ben seni öldürürüm” diye tehdit etmedim ama yine de büyüdü. Şimdi bunu bilerek mi yapıyor? Yoksa ben fazla mı uğraşmadan gelişmesini sağlıyorum? İnsanın kafası karışıyor işte.
Bitkiler Müzik Dinlerse Ne Olur? Herkesin Merak Ettiği Sorular
Peki, bir bitki müzik dinlerse ne olur? İşte bu soruyu da en yakın arkadaşım bana sordu. “Abi, bitkilere klasik müzik dinletince daha hızlı büyürlermiş, ne kadar doğru?” dedi. Tabii ben de, “Ya, belki de klasik müzik dinlemeyen bir bitki daha agresif olur, kim bilir?” diyerek biraz dalga geçtim ama asıl olay şu ki, bazı araştırmalar gerçekten de bitkilerin müziklere tepki verdiğini iddia ediyor. Özellikle klasik müzik gibi huzurlu melodilerin bitkilerin büyümesini olumlu yönde etkileyebileceği öne sürülüyor.
Bir gün, ofiste bitkilerime Mozart dinlettim (evet, gerçekten yaptım, ne kadar acayip değil mi?) ve ertesi gün saksının kenarına yeni yapraklar eklenmişti. Şimdi ben de diyorum ki, belki de bitkiler için bu bir terapi seansıydı. “Abi ne olacak, bir gün bu çiçekler bizimle şarkı söylemeye başlar mı?” diye düşündüm ama sonra “Belki şarkı söylemeye başlamazlar ama eğer Mozart’a eşlik etmek istersen, bekleyeceğim” diye hayal ettim.
Bitkilerin Ses Tepkileri: Gözlemlerim ve İç Sesim
Şimdi, İzmir’deki evimde bitkilerimle pek çok deneyimim oldu. Kendi kendime bazen şüpheye düşüyorum: “Ya gerçekten ses çıkarıyorlarsa, ben onları ne kadar dikkatli dinliyorum ki?” Kısa süre önce bir arkadaşım bana şöyle dedi: “Bence sen bitkileri hiç dinlemiyorsun, onlar da seni dinlemiyor, böyle bir ilişki işte.” Ve haklıydı! Çünkü ben, bitkilerimle ilgilenirken genelde onlara su verip geçiyorum. Oysa aslında bitkiler sesli bir varlık değil ama belki de iç sesleriyle büyüyorlar. Şu an bitkilerim bana bağırıyor, “Beni daha çok sulasana!” diyor gibi hissediyorum. Ama gerçek şu ki, ben onlara yeterince dikkat etmiyorum.
Bir gün iş yerinde, terasta içecek içmeye çıktığımda, bir bitkime bakıp “Sen iyi misin?” dedim. O an, gerçekten de bir şeyler oluyordu. Sanki bir bitki bana nazlanıyordu. Evet, şaka yapmıyorum, terasta bir bitki bana naz yapmış olabilir. O an iç sesim şöyle dedi: “Bak, biraz daha çok ilgilenmelisin, aslında seninle bitkilerin arasında bir bağ var.” Bunu kimseye anlatmam. Ama dedim ya, bir gün şarkı söylemeye başlarlarsa, şarkıları alırım. Bitkilerin özel sesler çıkardığını kabul etmeyebilirim ama onlara bir şans verelim. Kim bilir, belki de bitkiler büyürken kendi içlerinde çok daha fazlasını söylüyorlardır.
Sonuç Olarak: Bitkiler Ses Çıkarıyor Mu?
Bitkilerin ses çıkarıp çıkarmadığı sorusu hâlâ kesin bir yanıt almış değil. Ama ben şunu öğrendim: Bitkiler, sesli olmasalar da, bize verdikleri sinyaller, tıpkı bir konuşma gibi, bazen çok açık olabiliyor. Suya ihtiyaçları olduğunda, büyüme evrelerinde yaşadıkları zorlukları gözlemlediğimizde, aslında bir tür iletişim kurduklarını görebiliyoruz. Belki de ses çıkarmadıkları için biz onlara daha dikkatli bakmalıyız. Kim bilir, belki de onlar sadece biraz daha naz gösteriyorlar.
Sonuç olarak, bitkilerle olan ilişkimizi biraz daha samimi hale getirelim. Belki onlara bir şarkı söylemek yerine, “Sen nasılsın, bugün iyi misin?” diye sorarak onlarla iletişim kurmalıyız. Hangi sesleri duyarsak duyalım, onları daha çok dinlemek için çaba harcamamız gerektiği kesin.